De BuurtWerkKamer: altijd open voor iedereen

BuurtWerkKamer De Verbinding in Zuilen is een kleinschalige en laagdrempelige buurtruimte ‘om de hoek’ met energieke vrijwilligers. Een ruimte om elkaar te ontmoeten en vragen te stellen over bijvoorbeeld lastige formulieren, moeilijk bereikbare instanties, problematische (huur)schulden of het repareren van een keukenkastje. Bernadet Veer – van den Broek werkt hier al een tijdje bij de formulierenbrigade.

Bernadet groeide samen met twee zussen en twee broers op in een arbeidershuisje in de Lessepsbuurt. Het gezin had het niet breed, doordat beide ouders arbeidsongeschikt waren. Ondanks dat beschikte het gezin wel over een caravan, waar de zomervakanties en de weekenden werden doorgebracht. Zelf startte zij al vroeg met werken. Na de geboorte van haar eerste kind ging ze in de avonden schoonmaakwerk doen om overdag thuis te kunnen zijn. Op een gegeven ogenblik raakte haar man arbeidsongeschikt. Door meer uren te maken probeerde zij het inkomen op peil te houden. In 1999 startte zij zelfs een eigen bedrijf. Helaas raakte ze door een nekhernia eveneens arbeidsongeschikt. Op een gegeven ogenblik waren haar lichamelijke klachten zo heftig, dat zij haar bedrijf moest beëindigen.

Wat is jouw relatie met armoede?

“Tot aan 2018 was mijn leven een en al ellende – zowel lichamelijk als geestelijk – met name door veel onbegrip bij allerlei instanties, waaronder het UWV, de belastingdienst en de afdeling WMO. Door fouten bij beoordelingen of in systemen moest ik telkens weer het gevecht aangaan – soms met behulp van een advocaat. Door één zo’n fout belandden wij zelfs bij de voedselbank. Door die systeemfout moest er namelijk drie jaar aan huurtoeslag worden terugbetaald en werden alle toeslagen per direct stopgezet. Bij het boodschappen doen speuren of er levensmiddelen waren afgeprijsd, werd een vorm van sport. Ieder dubbeltje moest ik omdraaien, voordat ik het uitgaf. De schaamte die je hebt als je voor het eerst bij de voedselbank staat, is voor anderen niet te vatten.

Door deze continue strijd en met behulp van internet ben ik alle beleidsregels, verordeningen en wetten uit gaan pluizen. Zo kon ik alles weer ‘recht’ zetten. Met deze ervaringen op zak, maar ook omdat ik het thuiszitten zat was, begon ik in 2018 als vrijwilliger bij de BuurtWerkKamer in Zuilen. Vervolgens kreeg ik de kans om een opleiding te volgen en behaalde ik in 2021 mijn hbo-opleiding tot budgetcoach. Vandaar mijn motto: mijn aandoeningen definiëren niet wat en wie ik ben.”

Wat doe je precies bij de Buurtwerkkamer?

“Ik ben inmiddels al zes jaar actief als formulierenhulp. Elke dag is anders. Onze bezoekers zijn heel divers: van een buurvrouw met een lastige brief tot een aanvraag voor urgentie of kwijtschelding gemeentelijke belastingen. Alle vrijwilligers – inclusief onze coördinator – staan voor iedereen, die binnenvalt met een hulpvraag of gewoon voor een praatje met een bakkie, klaar.”

Waarom is de Buurtwerkkamer ooit in het leven geroepen?

“Het is een uniek concept: in een BuurtWerkKamer – Buurt en Werk in één Kamer – draait alles om het activeren van kwetsbare bewoners uit de buurt – inclusief degenen die er net zijn komen wonen. Dit gebeurt onder elkaar samen met krachtige bewoners en minimale professionele ondersteuning. ‘Iedereen kan iets wat een ander niet kan’, vormt de kern van onze aanpak. Ondertussen zijn er vier buurtwerkkamers in Amsterdam, drie in Utrecht en één in Eindhoven.”

Wat hoop je te bereiken?

“Dat de gemeente de meerwaarde inziet van informele hulp en zodoende meer ervaringsdeskundigen vanuit de eigen buurt en wijk inzet om zo een grotere groep hulpvragers in kaart te brengen ten einde de armoede beter te bestrijden. Informele hulp wordt onderschat en ik ben persoonlijk van mening – maar sta er zeker niet alleen in – dat juist deze ervaringsdeskundigen een grote bijdrage kunnen leveren. Bij ons op de BuurtWerkKamer kloppen steeds meer mensen met een grote taalachterstand aan, die schulden hebben opgebouwd doordat zij niet in beeld zijn bij de gemeente en buurtteams. Vaak schijnende gevallen waar wij gelukkig veel voor kunnen doen en betekenen. Mensen die door de taalproblematiek en onbekendheid met het systeem regelmatig niet weten waar zij recht op hebben. Gelukkig onderhouden we inmiddels een goed contact met de afdelingen WMO en Werk & Inkomen, en de buurtteams. Onze hulp wordt steeds meer gewaardeerd, wat samenwerken makkelijker maakt en waardoor bewoners beter geholpen worden.”

Welk voorval heeft indruk op je gemaakt?

“Een opmerking van een wethouder die bij ons op bezoek was. Die zei tegen mij: “Doe jij niet veel te veel voor de mensen?” Waarop mijn antwoord was: “Als wij het niet doen, wie dan wel?” Mijn indruk was dat ze mijn hulp dus niet zag als meerwaarde. Het had te maken met een casus, waarmee ik bezig was: die was zo complex en is dat nog steeds en zou eigenlijk door een buurtteam behandeld moeten worden. De casemanager van de dame in kwestie had echter totaal geen feeling voor haar werk en helemaal niet voor deze dame die aan een aanrijding zware whiplashklachten overhield. Gelukkig is het mij gelukt een inkomen te regelen door haar aan te melden bij de crisisschuldhulp van de gemeente. Toen kwam er schot in de zaak en werd haar een uitkering en woonkostentoeslag toegekend, en sloot men haar energie niet af.”

Welke tip zou je iedereen willen meegeven?

“Loop vooral niet met je problemen door. Zoek hulp waar je kan. Schulden zijn erg maar niet het einde van de wereld. Alles is bespreekbaar. Loop gerust hiervoor bij een BuurtWerkKamer binnen.”

Klopt het dat je verder politiek actief bent?

“Ja. Zo’n twee en half jaar geleden werd ik benaderd door de oprichters van EenUtrecht: Gert Dijkstra en Juriaan Otto. Zij wisten van mijn ervaringsdeskundigheid en mijn wens om die op een andere manier in te zetten. De vraag van beide heren was of ik het aandurfde om samen een avontuur aan te gaan in een nieuwe stedelijke politieke partij. Na enige twijfel – ik had mij immers nooit echt met politiek beziggehouden – heb ik ‘ja’ gezegd. Participatie, bestaanszekerheid en armoedebestrijding zijn de drie onderwerpen, die mij het meest bezighouden. En de rol van de systeemwereld daarin: die zorgt voor de grootse problemen. Ik stond naderhand op de kieslijst: dat leverde voldoende stemmen op voor 1 zetel in de gemeenteraad. Daar zit ik echter niet in, omdat ik liever als ambassadeur van EenUtrecht in Zuilen problemen oppak en onder de aandacht van de gemeente breng.”

Waarvan kun je wakker liggen?

Ik lig vooral te malen over hoe de samenleving zich gaat ontwikkelen. Bestaanszekerheid is steeds meer niet voor iedereen weggelegd. Dat merk ik in de praktijk: er lopen soms mensen bij ons binnen waarvan je denkt “hoe heeft dit zover kunnen komen”? Politiek gezien is het al lang duidelijk dat de armoede alleen maar zal toenemen. Ik hoop dat voedselbanken ooit niet meer nodig zijn en dat er vanuit de tweede kamer nu eens de garantie komt dat iedereen recht op bestaanszekerheid heeft. Het is een recht van iedere burger en de plicht van de overheid om hiervoor te zorgen.”