De Bestaansbalans

De gemeente Utrecht en Collectief Kapitaal hebben elkaar gevonden in het project ‘de Bestaansbalans’ (voorheen Bufferbudget). Een pot geld die bestaanszekerheid een beetje dichterbij brengt, in een systeem dat dat nog lang niet doet. Beide partijen gaan samen met fondsen, het bedrijfsleven en iedereen die zich verantwoordelijk voelt op zoek naar een nieuw evenwicht. Het symbool daarvoor is een balans: de maatschappelijke balans van rijk en arm; de balans van zekerheid en onzekerheid. 

Hoe werkt de Bestaansbalans in de praktijk?

Wie een bijstandsuitkering ontvangt en daarnaast flexibel werkt, heeft vaak een instabiel inkomen. Dat maakt het lastig om de uitkering daar op tijd op aan te passen. Die wordt immers vaak al uitbetaald, voordat je weet hoeveel je die maand gaat verdienen. Daardoor gebeurt het vaak dat je in de ene maand te veel uitkering ontvangt, en de maand erop juist te weinig vanwege de verrekening van het teveel ontvangen bedrag. Zonder een buffer kan dat uitlopen op een groot probleem. De Bestaansbalans kan deze wisselende inkomsten tijdelijk rechttrekken, zodat iedereen iedere maand alle rekeningen en boodschappen kan betalen. Het geld in de pot van de Bestaansbalans zal worden opgehaald via een crowdfundactie. Het streven is om 100.000 euro in te zamelen, waarmee minstens 100 mensen geholpen worden voor een periode van een jaar.

Middels de Bestaansbalans worden mensen weliswaar op de korte termijn geholpen, maar blijft het systeem waar ze in vast zitten in stand. Met die conclusie is echter niemand geholpen. De Bestaansbalans biedt rust en, hoewel tijdelijk, dat is toch de moeite waard. Want ook in een kapot systeem willen mensen vooruit. In feite stelt de Bestaansbalans het huidige systeem ter discussie. Al te lang profiteert de één beduidend meer dan de ander, in dit systeem dat onze welvaart verdeelt.

Yasmina Youjil werkt bij Werk en Inkomen van de gemeente Utrecht. Zij is geboren en getogen in België, waar zij Letteren studeerde aan de Leuvense universiteit. Zij verhuisde naar Utrecht toen zij haar man leerde kennen. Inmiddels woont zij hier alweer 15 jaar.

Anne Heintz, woont in Rotterdam. Ondanks dat zij zichzelf een Rotterdammer in hart en nieren noemt, kent zij Utrecht op haar duimpje. Zij studeerde aan de toneelschool en beschouwt Utrecht als de plek waar haar leven als het ware ‘begon’. Als programma- en theatermaker creëert zij, via vormen van verbeelding en samen ‘maken’, gesprekken die je anders misschien niet zo snel zou voeren. Beide personen zijn nauw betrokken bij dit gezamenlijke project.

Vertel eens iets over dit project

“Dit project is eigenlijk uit een samenloop van omstandigheden ontstaan”, zo licht Yasmina toe. “Collectief Kapitaal benaderde de gemeente Utrecht voor een giftenproject. Rond diezelfde periode organiseerde het KF Heinfonds een bijeenkomst over een publiek-private samenwerking rondom armoede. Daar kwam bij, dat er binnen de gemeente signalen bekend zijn over inwoners die naast de bijstand parttime werken, en voor wie werken niet altijd loont. Omdat we als gemeente over beperkte middelen beschikken, en we verder geen inkomensbeleid kunnen voeren, ontstond het idee om in samenwerking met Collectief Kapitaal iets nieuws te proberen. Namelijk een samenwerking met private fondsen en andere geldschieters ten behoeve van bestaanszekerheid. Met dit gezamenlijke project en versterkt door private middelen hopen we een verschil te gaan maken.”

Anne vult aan: “Het verschil dat Yasmina noemt, zal de ‘wereld’ niet veranderen. Wij zien ook wel in, dat de Bestaansbalans een druppel op de gloeiende plaat zal betekenen. Er is immers zoveel mis aan ons systeem. Maar niets doen is geen optie. Voor ons vormt de bestaansbalans een opening om met elkaar verantwoordelijkheid te gaan dragen voor dit kapotte systeem en hier het gesprek over te openen. Iedereen kan bijdragen aan de bestaansbalans: bedrijven, particulieren, organisaties. Kortom: eenieder die zich geroepen voelt om onderdeel te worden van deze beweging – en zodoende vindt dat ieder mens een waardig bestaan verdient.”

Wat vormt de aanleiding om hiermee te beginnen?

“Ik zie een hoop stuk gaan in deze wereld. De verschillen worden steeds groter en soms hebben we de neiging om met onze vinger enkel te wijzen naar de overheid. ‘Die’ moet het voor ons oplossen. Het vertrouwen in de overheid wordt bovendien steeds kleiner. Dat er iets moet veranderen is zeker, maar waar begin je dan? Bij Collectief Kapitaal geloven we dat we met elkaar, van onderop, een beweging kunnen starten. Dat een deel van deze verantwoordelijkheid om te veranderen bij ons als burgers begint – door zelf te beginnen met het anders te doen. De samenwerking, die we voor dit project met de gemeente zijn aangegaan, geeft hoop en nieuw vertrouwen.”, aldus Anne.

Hoe werken jullie hierin met de Armoedecoalitie samen?

“We maakten kennis met de Armoedecoalitie tijdens de bijeenkomst van het KF Heinfonds. De lijntjes voor dit idee waren snel gelegd, omdat de Armoedecoalitie het probleem van parttimers in de bijstand eveneens aanstipt. We zijn daarom vanaf het prille begin in gesprek gegaan met de coalitie. Collectief Kapitaal heeft ze verder betrokken bij verschillende inspiratiesessies waaruit het project dat we nu willen gaan opstarten, voortvloeide.”

Wat zouden jullie ons nu al willen meegeven?

“De Bestaansbalans is een project dat niet alleen draait om ‘de actie’. Het vormt eerder een beweging, waarin iedereen een stukje verantwoordelijkheid gaat dragen voor elkaar. We zien de Bestaansbalans zodoende niet als dè oplossing’. Het is een manier om de scherpste randen te verzachten van het huidige systeem. Daarbij vormt het een middel om het gesprek te openen en daarin ieders stem te kunnen horen. En de stemmen, die op dit moment misschien het hardst klinken, te laten oefenen met luisteren.

Naast de financiële buffer die voor 100 gezinnen in Utrecht wordt gecrowdfund, nodigen we iedereen vrijblijvend uit zich aan te sluiten bij ons ‘reisgezelschap’. In dit reisgezelschap maken we met elkaar ruimte om vanuit de ontmoeting met ‘de ander’ te leren over allerlei vormen van ongelijkheid. Je ontmoet mensen die je anders niet snel tegen zou komen. Vanuit deze uitwisseling ontstaan weer nieuwe acties. Zo dragen we allemaal bij aan een verandering, die langzaam zijn weg vindt in alle lagen van onze samenleving.”, legt Anne uit.

Hebben jullie een link met armoede?

“Ik kom zelf uit een gezin met vier broers en een zus. Mijn vader droeg ook de financiële verantwoordelijkheid voor zijn familie in Marokko dus voor ons was het best een sober leven. Bovendien heb ik zelf in de bijstand gezeten, toen ik tijdens de kredietcrisis geen werk kon vinden. Wat was het zwaar om de eindjes aan elkaar te knopen en iedere euro om te moeten keren.”, zegt Yasmina.

“Ik heb niet snel dat ik spanning voel bij het beantwoorden van een vraag. Als tiener gingen mijn ouders scheiden, daar kwamen een hoop gedoe bij kijken waaronder stevige schulden. Mijn jeugd ging van financieel zorgenvrij naar ouders in de schuldsanering met een budget van 50,- per week voor één volwassen en twee tienermeiden. Pas sinds kort, sinds ik me aansloot bij Collectief Kapitaal, voel ik welke knauw dit veroorzaakte in ons gezinsdynamiek en welke verplichte zelfstandigheid het vroeg van mij als jong mens. Sinds mijn 18e knoop ik zelf financieel alle eindjes aan elkaar. Met vallen en opstaan en zonder financieel vangnet. Inmiddels bevinden mijn familie en ik zich in rustiger vaarwater.”, vertelt Anne.

Waar heb jijzelf te weinig van?

Anne: “Bij het lezen van deze vraag merk ik dat ik de vraag meteen associeer met een tekort aan financiën. Maar dat valt momenteel wel mee. Op dit moment: tijd. Ik heb het voorrecht om me druk te kunnen maken om van alles en nog wat. Maar af en toe even wat extra tijd om… niks te doen bijvoorbeeld, meer tijd door te brengen met mijn geliefden. Ja, dat lijkt me fijn!”

Yasmina: “Geduld. Ik kan gefrustreerd raken als sommige dingen te lang duren en ik zelf vind dat het sneller kan.”

N.B.: de crowdfunding gaat medio december van start. Informatie is straks te volgen op collectiefkapitaal.nl