Op weg naar duurzaam en betaalbaar leven!
“Hoe willen mensen met een smalle beurs duurzaam door het leven gaan? En wat hebben zij dan daarvoor nodig?” Deze vragen vormen het uitgangspunt van het burgerinitiatief Duurzaam Utrecht 2030.
Ze werden geformuleerd naar aanleiding van een workshop in 2021. Het doel van die workshop was om met aanbevelingen te komen voor de Europese Unie, de gemeente, kerken en burgers in Utrecht. Die aanbevelingen omschrijven hoe er voor 2030 bijgedragen kan worden aan de zeventien duurzame ontwikkelingsdoelen en de Europese Green deal. Duurzaam Utrecht hoopt met haar activiteiten niet alleen klimaatverandering tegen te gaan maar eveneens bij te dragen aan armoedebestrijding.
Bij de ontwikkeling van oplossingen werden van meet af aan de gemeente, studenten en scholieren, maatschappelijke organisaties en bedrijven betrokken – en natuurlijk de doelgroep: de mensen met een smalle beurs. Het initiatief wordt geleid door verschillende personen waaronder Ineke Malsch. Zij vertelde graag wat meer over Duurzaam Utrecht.
Wat is jouw achtergrond? Wat drijft jou?
“Ik ben afgestudeerd als natuurkundige en vervolgens gepromoveerd in de filosofie op het onderwerp ethiek van nanotechnologie. Sinds 1999 werk ik als zelfstandig ondernemer: voornamelijk als partner of expert in internationale projecten of opdrachten op het gebied van ethische, duurzame en maatschappelijk verantwoorde ontwikkeling van nieuwe technologie. Naast mijn werk ben ik als vrijwilliger actief in kerkelijke en maatschappelijke organisaties. Ik probeer daarbij zowel in de rol van vrijwilliger als professional te werken aan duurzame ontwikkeling. In Duurzaam Utrecht 2030 komen mijn vrijwillige en professionele passie voor duurzaamheid dus bij elkaar.”
Kun je wat meer vertellen over de activiteiten die jullie in het kader van Duurzaam Utrecht ontwikkel(d)en?
“In het voorjaar van 2022 zijn we samen met vier studenten Social Work van de HU, en in overleg met Marry Mos van de Armoedecoalitie en anderen begonnen met een eerste serie gesprekken met bezoekers van buurthuizen en locaties van Utrecht Natuurlijk. We kwamen erachter dat – heel verrassend! – veel mensen met weinig geld best al duurzaam leven. We stuitten op zes onderwerpen, waar voor hen nog geen oplossingen beschikbaar waren: duurzaamheidsambassadeurs in de buurt, samenwerkende koppels voor groentetuintjes, het doen van biologische boodschappen, toegankelijkheid van openbaar vervoer, energieadvies in huis, en het investeren in zelfbewustzijn.
Voorts konden we in dat jaar dankzij financiële steun uit het Initiatievenfonds van de gemeente, het fonds Kerk en Wereld en de Katholieke Caritas Utrecht en bijdragen in natura van tientallen andere organisaties een tweede ronde van gesprekken houden. Uiteindelijk spraken we met ongeveer 500 mensen tijdens 42 gespreksrondes op 30 locaties verspreid over de stad.
Met studenten van de HU en HAS Green Academy in Den Bosch, en met middelbare scholieren – die een maatschappelijke stage deden – hebben we toen de vervolgstappen om duurzaam leven met smalle beurs mogelijk te maken, uitgewerkt.”
Hoe zien die vervolgstappen eruit?
“We hebben tot nu toe vooral gewerkt aan drie van de zes eerder geïnventariseerde onderwerpen t.w. die over groentetuintjes, bioboodschappen en energieadvies in huis.
In dat kader hebben we samen met drie groepen van vijf studenten van de HU en naderhand ook met Serve the City geprobeerd mensen, die graag een groentetuin willen hebben te koppelen aan mensen met een tuin, die deze niet zelf bij kunnen houden. De komende tijd brengen we het geleerde met diverse samenwerkingspartners in de praktijk.
Met betrekking tot het tweede onderwerp onderzochten vijf studenten van de HAS hoe we in de wijk Lunetten mensen met weinig geld met subsidie aan duurzame en biologische groenten en fruit kunnen helpen. Om uit te zoeken wat mensen nu eigenlijk zelf zouden willen kopen, doen we tussen juni en december een proef met gesubsidieerde bio- boodschappen. Daarom delen we cadeaubonnen uit en vragen we hen naderhand om hun reacties met ons te delen. We werken hiervoor samen met de weggeefwinkel van Stichting Limoenz, de stadsboerderij Koppelsteede, Ekovers supermarkt en andere organisaties, en ontvangen financiële steun van de Katholieke Caritas en de gemeente Utrecht. Aan het einde van het jaar komt hier een rapport over uit, dat we aanbieden aan de gemeente en iedereen die belangstelling heeft.
Tot slot leverden we in verband met het derde onderwerp een bijdrage aan een initiatief van Energie U en Voedselbank Overvecht om vrijwilligers bij mensen thuis energiebesparende maatregelen te laten aanbrengen. Daarnaast zijn we betrokken bij overleggen met de gemeente en andere organisaties over energieklussers. Omdat andere partijen zich al met dit onderwerp bezighouden, doen we hier zelf niet zoveel mee maar als we iets kunnen bijdragen sluiten we graag aan.”
Wat staat er nog meer op stapel?
“Dit najaar zullen we met andere groepen Utrechters – zoals jongeren, niet-Nederlandstaligen en mensen die niet in buurthuizen komen – het gesprek aangaan over hoe zij duurzaam zouden willen leven met smalle beurs. We zouden vervolgens nog graag met studenten plannen maken rondom duurzame en betaalbare mobiliteit, samenwerken met buurtwerkkamer de Verbinding in Zuilen, en aansluiten bij initiatieven die anderen organiseren bijvoorbeeld Het Grote Stadsdiner of een kledingruilbeurs met jongeren in het Verschilmakersnetwerk. Tot slot werken we nu regelmatig samen met kerken, maar we proberen eveneens andere levensbeschouwelijke organisaties bij het initiatief te betrekken.”
Zijn er al successen te melden?
“In najaar 2022 wisten we vooral veel mensen te bereiken via de media. Door artikelen in DUIC en het Nederlands Dagblad, een radio-interview in het EO-programma ‘Geld of je Leven” en een tv-interview bij U in de Wijk Zuilen, artikelen in kerkbladen en andere media van partners hebben we ongeveer 1 miljoen mensen bereikt. Hierbij werkten we nauw samen met ervaringsdeskundigen van de Armoedecoalitie en met buurtwerkkamer de Verbinding in Zuilen.
De toekenning van de derde prijs van de Mantel van Sint Maarten 2022 vormde voor ons een succesvol moment. En een goede aanmoediging om door te gaan met onze pogingen om de zorg voor elkaar en voor de aarde te combineren.
Utrechters met weinig geld hebben in de praktijk nog niet zoveel aan ons gehad, maar ik hoop dat voor het eind van dit jaar honderden mensen van betaalbare biologische boodschappen hebben kunnen profiteren. Verder hopen we een aantal aan een moestuin te hebben geholpen om samen te tuinieren.”
Wat is de link naar de Armoedecoalitie?
“De Armoedecoalitie heeft Duurzaam Utrecht 2030 vanaf het voorjaar van 2022 gesteund met contacten bij buurthuizen en met ervaringsdeskundigen, en door elkaars bijeenkomsten bij te wonen. De komende maanden neem ik op uitnodiging van Marry Mos deel aan overleg over het grote stadsdiner 2023. Bovendien hebben we een deel van de subsidie van het Initiatievenfonds gereserveerd om naderhand als vrijwilligersvergoeding aan ervaringsdeskundigen van de Armoedecoalitie uit te betalen. Wij vragen hen namelijk hun netwerk uit te nodigen om te vertellen hoe ze zelf duurzaam willen leven en om samen aan oplossingen te werken.”
Op welke wijze heb jij met armoede te maken gehad?
“Persoonlijk heb ik weinig ervaring met armoede. Toen ik net afgestudeerd was, had ik een tijdje geen werk maar gelukkig kon ik terugvallen op mijn ouders. Een paar jaar later was ik weer een half jaar werkloos tussen twee internationale contracten in, maar kon ik opnieuw thuis komen wonen. Dankzij een lening van mijn ouders verhuisde ik nadien naar Spanje, waarna ik al snel meer dan genoeg verdiende om schuldenvrij door het leven te gaan. Als zelfstandige is mijn inkomen tegenwoordig weliswaar niet stabiel, maar ik heb altijd genoeg verdiend om van te kunnen leven en te sparen.”
Welke les zou je ons willen meegeven?
“Duurzaam leven kan alleen samen!”
- Ineke is trouwens nog op zoek naar vrijwilligers (met vergoeding). Kijk daarvoor op de site van Duurzaam Utrecht 2030.
- Meer informatie over de plannen en activiteiten van Duurzaam Utrecht 2030 zijn te vinden op: https://duurzaamutrecht2030.nl.